یبوست چیست؟ علائم و روش های درمان یبوست
یبوست یا خشکیِ مزاج عارضه‌ای در دستگاه گوارش است که بر اثر آن، مواد دفعی در رودهٔ بزرگ سفت می‌شوند و دفع آن‌ها با درد و سختی همراه می‌شود. یبوستِ حاد ممکن است سبب بسته‌شدن روده شود، که به نوبهٔ خود حتی ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
یبوست چیست؟
اگر بخواهیم با چند جمله ساده توضیح دهیم که یبوست چیست باید بگوییم که یبوست داشتن بدین معنی است که شکم سفت است و به سختی کار می‌کند. یا به عبارت دیگر حرکات روده خیلی کمتر از حالت طبیعی است.
با اینکه یبوست مسئله خیلی جدی نیست، اما زمانی که فرد دوباره به حالت عادی برمی گردد، احساس بهتری دارد. جالب اینجاست که تقریبا همه افراد در مقطعی از زندگی خود یبوست را تجربه می کنند. بنابراین اگر دچار یبوست شده‌اید، لازم نیست نگران باشید.
فاصله زمانی طبیعی حرکات روده در افراد مختلف متفاوت است. گاهی اوقات افراد سه بار در روز و برخی فقط چند بار در هفته اجابت مزاج یا دفع می کنند. البته ناگفته نماند که اگر به مدت 3 روز یا بیشتر دفع نداشته باشید، مدت طولانی به حساب می آید. زیرا پس از سه روز، مدفوع به شدت سفت می‌شود و عبور آن از روده رفته رفته سخت‌تر می‌شود
یبوست چه علائمی دارد؟
- بعد از دفع احساس کنید که کامل تخلیه نشده اید
- دفعات دفع مدفوع شما کمتر از دفعات همیشگی باشد
- سردرد داشته باشید
- مدفوع شما سفت باشد
- نفخ و درد داشته باشید
- هنگام دفع نیاز به زور زدن داشته باشید
یبوست چه زمانی خطرناک است؟
می‌دانیم که دفع سه بار مدفوع و یا حداقل هر سه روز یک بار به طور نرمال انجام می‌گردد؛ چنانچه خروج مواد دفعی کم شود، یبوست ایجاد می‌گردد؛ اما چه زمانی یبوست خطرناک است؟! چنانچه فاصله دفع شما بیشتر از این شود، ممکن است حالت‌های انسدادی در روده ایجاد کند ویا انسداد روده خود باعث یبوست شده باشد که نیاز به مداخله جراح دارد و شکل خطرناک آن است.
پیشگیری از یبوست چگونه است؟
در بسیاری از موارد به کمک چند راهکار ساده می‌توانید از بروز یبوست پیشگیری کرده و یا آن را به سادگی رفع کنید.
- یک رژیم غذایی متعادل با فیبر فراوان داشته باشید.
میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، نان و غلات سبوس دار از بهترین منابع فیبر موجود هستند. - روزانه 1 الی 2 لیتر آب و مایعات دیگر بنوشید.
فیبر و آب با همکاری هم حرکات روده را منظم نگه می دارند. - از مصرف کافئین خودداری کنید.
کافئین می تواند آب بدن را کم کند. همین موضوع هم باعث ایجاد یبوست می‌شود. - مصرف شیر را محدود کنید.
محصولات لبنی به دلیل داشتن لاکتوز فراوان می توانند در برخی از افراد باعث ایجاد این بیماری شوند. - به طور منظم ورزش کنید.
حداقل 30 دقیقه در روز ورزش کنید و حرکات کششی انجام دهید تا به انبساط و انقباض روده‌های خود کمک کنید. - هر زمان نیاز به دفع داشتید، به دستشویی بروید.
در بسیاری از مواقع مراجعه دیر هنگام به دستشویی عامل اصلی ایجاد یبوست است.
علت یبوست چیست؟
یک دلیل یبوست شدید ممکن است مصرف برخی مواد غذایی باشد، برای مثال بعضی از اشخاص ممکن است به لبنیات حساسیت داشته باشند و این اشخاص پس از مصرف آن دچار یبوست گردند. بنابراین بهتر است مقدار مصرف لبنیات را کنترل کنید. البته به‌طور کلی مصرف بیش از حد شیر در افراد ایجاد یبوست می‌کند.
اگر پس از اصلاح روش زندگی یعنی تغذیه سالم و استفاده از سبزیجات، میوه و آب کافی در رژیم غذایی و انجام حرکات ورزشی، همچنان دچار یبوست‌های شدید هستید؛ حتماً باید به پزشک مراجعه کنید تا علت یبوست شدید شما را پیدا کند، زیرا ممکن است به تداخلات دارویی و بررسی‌های بیشتر نیاز باشد. گاهی اوقات پولیپ کوچک روده‌ای ویا حتی انسدادهای روده‌ای ممکن است باعث بروز یبوست گردد که چنانچه این حالت‌ها معالجه نگردند؛ ممکن است به سرطان تبدیل شود.
البته در نظر داشته باشید که استرس و افسردگی خود عاملی برای یبوست است. همچنین بعضی از داروها مثل داروهای قلبی و تیروئیدی و داروهای فشار خون و پایین آورنده چربی خون نیز ممکن است بر روی یبوست اثر بگذارد. گاهی اوقات بیماری‌ها نیز خود دلایل این بیماری می‌شوند؛ مثل بیمارانی که دچار ام اس یا مشکلات نخاعی و عدم تحرک هستند، بیماران مبتلا به دیستروفی ماهیچه‌ای، بیماران مبتلا به روده تحریک پذیر و یا بیماریهای مرتبط با عضلات داخل لگن می‌توانند علت یبوست شدید باشند.
مصرف داروهای مسکن و دخانیات نیز می‌تواند در ایجاد این بیماری موثر باشد؛ البته استفاده از مواد مخدر در تشدید یبوست بسیار موثر است. با بالا رفتن سن و کاهش حرکات روده‌ای، این بیماری بیش تر دیده می شود.
درمان یبوست با قرص گیاهی سی لاکس
قرص سی لاکس یا سیلاکس دینه ایران نوعی داروی گیاهی ملین برای رفع یبوست است. این بیماری نوعی عارضه گوارشی است که با اختلال در عملکرد روده بزرگ باعث دفع کند یا سخت می‌شود که همراه با زور زدن افراد در هنگام دفع می شود. داروی گیاهی سی لاکس دینه ایران برای درمان این اختلال روده است و تا وقتی که حالت روده به حالت طبیعی برگردد باید مصرف شود. این دارو که معمولا به شکل قرص و شربت عرضه می‌شود حاوی سنا و اسانس زیره است که روند دفع را بهتر می‌کند.
یبوست در بارداری زنان
طبق آمار، از هر ۴ زن ۱ نفر یبوست در بارداری را تجربه می‌کند. خوشبختانه اغلب این مشکل با پیشرفت بارداری خود‌به‌خود برطرف می‌شود. ازآنجایی‌که مادران در دوران بارداری امکان مصرف خودسرانه داروهای ملین یا مسهل را ندارند، بهتر است با مصرف مایعات، میوه و سبزیجات از بروز این مشکل پیشگیری شود. در صورت ابتلا به یبوست در بارداری نیز می‌توان به‌راحتی با درمان‌های خانگی آن را رفع کرد. در ادامه این مطلب به علل بروز این عارضه و راه‌های مختلف درمان آن اشاره خواهیم کرد.
بروز این مشکل می‌تواند نشانه وجود یک رژیم غذایی با فیبر پایین، عوارض جانبی داروهای مولتی‌ویتامین، تغییرات هورمونی در دوران بارداری و غیره باشد. معمولا یبوست در اوایل بارداری رخ می‌دهد و با پایدار شدن سطح هورمون‌ها و تغییر رژیم غذایی مادر برطرف می‌شود.
یبوست در کودکان مشکل بسیار شایع است، شاید بتوان گفت یکی از رایج‌ترین بیماریهای کودکان محسوب شود.. حرکات روده در کودک دچار یبوست نقصان داشته یا مدفوع او سفت و خشک است. از شایع‌ترین دلایل آن عبارتند از: آموزش زودهنگام دستشویی رفتن و یا تغییر در رژیم غذایی. خوشبختانه بسیاری از موارد یبوست در کودکان موقت هستند.
ترغیب فرزندتان به ایجاد تغییرات ساده در رژیم غذایی از جمله خوردن میوه و سبزیجات غنی از فیبر و نوشیدن آب بیشتر می‌تواند در جهت رفع یبوست بسیار مؤثر باشد. اگر پزشک فرزند شما این را تأیید کند، ممکن است بتوانید یبوست کودک را با ملین کودکان درمان کنید.
برای درمان یبوست چه بخوریم
رژیم غذایی مناسب برای درمان یبوست بسیار مهم است، هرچه فیبر بیشتری مصرف کنید مدفوع حجیم‌تر و نرم‌تر می‌شود و دفع آن آسانتر می‌شود. بهتر است روزانه حداقل بین 30-25 گرم فیبر مصرف کنید. سبزیجات تازه، غلات سبوس‌دار، لوبیا، کلم، کاهو و میوه های تازه و خشک از جمله مواد غذایی فیبردار هستند.
برگ سنا ملین طبیعی برای درمان یبوست
برگ سنا به عنوان یکی از ملین‌های قوی در طب سنتی شناخته می‌شود. در طب سنتی از سنا برای درمان یبوست، رفع هموروئید، درمان سندرم روده تحریک پذیر و لاغری استفاده می‌شود. انتراکوبینون موجود در برگ سنا به افزایش حرکات روده و رفع این بیماری کمک می‌کند.
گل محمدی برای درمان یبوست
گل محمدی خاصیت نرم کنندگی دارد و برطرف کننده نفخ معده است. استفاده از برگ‌های گل محمدی چه به صورت دمنوش و چه برای استفاده در غذا به بهبود یبوست کمک می‌کند. از جمله خواص گل محمدی می‌توان به درمان دردهای شکمی و مشکلات گوارشی، کاهش خونریزی در دوران قاعدگی و برطرف کردن التهاب و حساسیت در بدن اشاره کرد.
زیتون جهت دفع آسان
در طب سنتی یک ملین قوی است مصرف زیتون به صورت خام و یا روغن در کنار غذا به دفع آسان کمک می‌کند. چربی‌های غیراشباع موجود در روغن زیتون موجب روان شدن دفع می‌شود. در یبوست‌های شدید مصرف یک قاشق غذاخوری روغن زیتون به صورت ناشتا می‌تواند موثر باشد.
اسفرزه گیاه درمان یبوست
اسفرزه یا بارهنگ یکی دیگر از گیاهان دارویی موثر در درمان یبوست‌های مزمن است. اسفرزه دارای ماده ای به نام موسیلاژ است که با جذب آب به خود موجب ایجاد حالت ژله مانند و روان کننده‌گی برای مدفوع می‌شود. دانه‌های اسفرزه پس از خیس خوردن به میزان چندین برابر حجم خود آب جذب می‌کنند. برای این منظور روزانه مقداری اسفرزه در آب خیس کنید و بعد از شستشو مصرف کنید اگر به صورت ناشتا و به همراه آب‌جوش مصرف شود تاثیر بهتری دارد.
درمان یبوست با خاکشیر
اصلی‌ترین استفاده از خاکشیر برای رفع کم‌آبی بدن است. خاکشیر با جذب و نگه داشتن آب در خود به روان کنندگی و حرکات روده کمک بسیاری می‌کند. مصرف روزانه خاکشیر در آبی که قرار است هر روز بنوشیم راهکار مناسبی برای رفع یبوست است اگر به همراه آب جوش استفاده شود که تاثیر بیشتری دارد.
آلو بخارا
آلو به علت داشتن فیبر فراوان و هیدروکسی فنیلیاتین عضلات روده‌‌ی بزرگ را تحریک می‌کند و باعث تسهیل در دفع می‌شود. آلو هم به صورت تازه و هم به صورت خشک تاثیر یکسانی در بهبود یبوست دارد. مصرف روزانه چند عدد آلوی خیس خورده درافراد مبتلا به یبوست مزمن به روان کنندگی و دفع بهتر کمک می‌کند.
انجیر برای درمان یبوست
انجیر خشک و تازه به دلیل وجود دانه‌های فراوان و فیبر زیاد به درمان یبوست کمک می‌کند. در طب سنتی یکی از کاربردهای اصلی انجیر درمان مشکلات گوارشی مانند یبوست و سندرم روده تحریک پذیر است.
مهمترین راه خانگی درمان یبوست رژیم غذایی مناسب، ورزش و هیدراته ماندن است.
- مصرف فیبر را افزایش دهید: غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. فیبر به نرم شدن مدفوع و افزایش حرکات منظم روده کمک می‌کند.
- هیدراته بمانید: در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید. هیدراتاسیون کافی به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند و دفع آن را آسانتر خواهد کرد.
- به طور منظم ورزش کنید: برای تحریک ماهیچه‌های روده و تقویت حرکات روده به فعالیت بدنی منظم بپردازید. حتی یک پیاده‌روی ساده یا ورزش سبک می‌تواند مفید باشد.
- ملین‌های طبیعی را امتحان کنید: برخی از مواد طبیعی می‌توانند اثر ملین خفیفی داشته باشند. به عنوان مثال می‌توان به آلو یا آب آلو، بذر کتان، آب آلوئه‌ورا و دمنوش‌های گیاهی مانند بابونه یا نعناع اشاره کرد.
- یک برنامه منظم برای رفتن به سرویس بهداشتی داشته باشید: هر روز زمانی را برای اجابت مزاج اختصاص دهید، ترجیحاً بعد از غذا. ایجاد یک روتین می‌تواند به آموزش بدن، برای اجابت مزاج منظم کمک کند.
- از به تعویق انداختن دفع مدفوع خودداری کنید: زمانی که به اجابت مزاج نیاز دارید، سعی کنید آن را به تاخیر نیندازید. نگه داشتن آن می‌تواند مدفوع را سفت‌تر و خشک‌تر کند و منجر به افزایش مشکل در دفع آن شود.
- گزینه‌های بدون نسخه را در نظر بگیرید: اگر داروهای خانگی تسکین کافی را ارائه نمی‌دهند، می‌توانید از داروهای بدون نسخه مانند مکمل‌های فیبر یا ملین‌های ملایم استفاده کنید. با این حال، توصیه می‌شود قبل از استفاده از هر دارویی با پزشک متخصص مشورت کنید.