فیلانتوس نیروری
عصاره برگ گیاه «فیلانتوس نیروری» بعنوان داروی سنگ‌شکن کلیه و مجاری ادراری شناخته میشود.
ترکیبات موثره «Phyllanthus niruri» مثل فلاونوئیدها، آلکالوئیدها و لیگنان‌ها از تشکیل سنگ‌های اکسالات کلسیم جلوگیری می‌نمایند.
Phyllanthus niruri
(Chanca Piedra)
Stonebreaker
Phyllanthaceae
معادل فارسی گیاه فیلانتوس نیروری
فیلانتوس نیروری (Phyllanthus niruri)، با نام فارسی گیاه “سنگ شکن” مشهور می‌باشد.
این گیاه به دلیل خاصیت مدر و سنگ‌شکن بودن، در طب سنتی برای دفع سنگ‌های کلیه و صفرا مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، دارای اثرات ضدویروسی، ضدالتهابی و محافظت‌کننده کبد است.
توصیف گیاه فیلانتوس نیروری (Phyllanthus niruri)
فیلانتوس نیروری (Stonebreaker، Seed-Under-Leaf) گیاهی کوچک، بومی مناطق گرمسیری مانند آمازون، هند و جنوب شرقی آسیا است. این گیاه به ارتفاع 30 تا 60 سانتی‌متر رشد می‌کند و برگ‌های سبز کوچک با گل‌های زردرنگی دارد که در زیر شاخه‌ها قرار دارند. در طب سنتی، بویژه طب آیورودا و طب سنتی آمریکای جنوبی، این گیاه برای درمان طیف وسیعی از مشکلات کلیوی و کبدی استفاده شده است.
ترکیبات فعال فیلانتوس نیروری
- ترکیبات اصلی فیلانتوس نیروری شامل:
فیلانتین - هایپوفیلانتین
- نیرورین
- فلاونوئیدها، آلکالوئیدها، تانن‌ها و لیگنان‌ها نیز بخش مهمی از ترکیبات شیمیایی این گیاه هستند. این ترکیبات به خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، و ضد ویروسی گیاه کمک می‌کنند.
نحوه عملکرد و خواص درمانی گیاه فیلانتوس نیروری
اثرات محافظتی بر کلیه:
Phyllanthus niruri بعنوان یک گیاه “سنگ‌شکن” شناخته میشود و مکانیسم‌های مختلفی برای پیشگیری و درمان سنگ کلیه ارائه کرده است. این مکانیسم‌ها شامل اثرات زیر است:
مهار تشکیل سنگ‌های ادراری:
ترکیبات فعال در گیاه دارویی فیلانتوس نیروری به‌خصوص فلاونوئیدها، آلکالوئیدها و لیگنان‌ها از تشکیل سنگ‌های اکسالات کلسیم جلوگیری می‌کنند. این گیاه از طریق کاهش اشباع ادرار از نمک‌های کلسیم، اکسالات و همچنین با مهار کریستالیزاسیون، مانع رشد سنگ‌های کلیوی میگردد. درواقع، فیلانتوس نیروری با مهار فرآیند اگریگاسیون (تجمع) کریستال‌های اکسالات کلسیم، تشکیل سنگ‌های بزرگ‌تر را متوقف می‌کند.
مهار چسبندگی کریستال‌ها به سلول‌های اپیتلیال کلیه:
فیلانتوس نیروری با کاهش چسبندگی کریستال‌های اکسالات کلسیم به دیواره‌های اپیتلیال دستگاه ادراری و کلیه، مانع از تجمع آن‌ها و ایجاد سنگ کلیوی میشود. این خاصیت به‌ویژه در کاهش خطر تشکیل سنگ‌های جدید پس از دفع سنگ‌ها یا انجام لیتوتریپسی (سنگ‌شکنی) اهمیت دارد.
افزایش دفع کلسیم و اکسالات از طریق ادرار:
فیلانتوس نیروری با تغییر در پارامترهای بیوشیمیایی ادرار، موجب افزایش خروج ادراری کلسیم و اکسالات میشود. این عمل به کاهش میزان رسوبات این مواد در کلیه کمک می‌کند. همچنین این گیاه به‌طور موثری میزان سیترات ادرار را افزایش می‌دهد که بعنوان یک عامل محافظتی در برابر تشکیل سنگ عمل می‌کند.
خواص ضد التهابی:
یکی دیگر از مکانیسم‌های مهم فیلانتوس نیروری، کاهش التهاب‌های ناشی از حضور سنگ در کلیه و مجاری ادراری است. این گیاه به‌طور خاص از طریق مهار مسیرهای التهابی نظیر مسیرهای وابسته به COX-2 و پروستاگلاندین‌ها، به تسکین درد و بهبود شرایط کلیه و مجاری ادراری کمک می‌کند.
افزایش حجم و جریان ادرار:
بعنوان یک دیورتیک ملایم، فیلانتوس نیروری می‌تواند حجم ادرار را افزایش دهد و به دفع سریع‌تر و راحت‌تر کریستال‌ها از کلیه و مجاری ادراری کمک کند. این خاصیت باعث کاهش غلظت ادرار و کاهش خطر تشکیل سنگ‌های جدید میشود.
خواص آنتی‌اکسیدانی:
استرس اکسیداتیو نقش مهمی در تشکیل سنگ‌های کلیوی دارد. فیلانتوس نیروری با داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی قوی، از اکسیداسیون لیپیدها و آسیب‌های سلولی ناشی از استرس اکسیداتیو جلوگیری می‌کند و به حفظ سلامت کلیه‌ها کمک می‌نماید.
خواص ضدویروسی:
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که فیلانتوس نیروری ممکن است اثرات ضد ویروسی در برابر ویروس‌های خاصی مانند هپاتیت B داشته باشد، زیرا قادر به مهار تکثیر ویروسی در سلول‌های آلوده است.
محافظت از کبد:
این گیاه بعنوان محافظ کبد در برابر سموم عمل کرده و در بهبود سلامت کلی کبد نقش دارد.
موارد مصرف فیلانتوس در طب سنتی
- درمان سنگ کلیه و سنگ مثانه: فیلانتوس نیروری به‌طور سنتی برای دفع سنگ‌های کلیوی و بهبود عملکرد دستگاه ادراری استفاده می‌شده است.
- تقویت عملکرد کبد: در طب سنتی، از این گیاه برای درمان بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت و زردی استفاده می‌کرده‌اند.
- بهبود سیستم گوارشی: فیلانتوس نیروری به کاهش التهابات گوارشی و کمک به درمان سوءهاضمه کمک می‌کند.
موارد مصرف فیلانتوس در پزشکی مدرن
- سنگ‌های کلیه و مثانه: به دلیل خواص سنگ‌شکن، این گیاه برای جلوگیری و درمان سنگ کلیه و مثانه استفاده میشود.
- سلامت کبد: در درمان بیماری‌های کبدی، بویژه هپاتیت ویروسی، نقش مؤثری دارد.
- کنترل قند خون: برخی مطالعات نشان داده‌اند که این گیاه ممکن است به تنظیم سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمک کند.
استفاده از فیلانتوس نیروری در دوران بارداری و شیردهی به دلیل فقدان شواهد کافی توصیه نمی‌شود.
معمولاً فیلانتوس نیروری بخوبی تحمل میشود، اما در موارد نادر ممکن است عوارضی مانند معده‌درد، تهوع یا اسهال ایجاد کند.
این گیاه ممکن است با داروهای کاهش‌دهنده قند خون یا داروهای ضد فشار خون تداخل داشته باشد، لذا مصرف همزمان با این داروها نیاز به مشاوره با پزشک دارد.
افراد مبتلا به فشار خون پایین: این گیاه ممکن است باعث کاهش فشار خون شود، لذا در افراد با فشار خون پایین باید با احتیاط مصرف شود.
دوز مصرفی گیاه دارویی فیلانتوس نیروری
در حالت کلی، دوز مصرفی مرسوم برای استفاده بصورت کپسول یا دمنوش حدود 500 تا 1000 میلی‌گرم از عصاره خشک گیاه، دو تا سه بار در روز است.
معمولا در حالت دمنوش، 1 تا 2 قاشق چای‌خوری از گیاه خشک‌شده را در 240 میلی‌لیتر آب جوش دم کرده و مصرف می‌کنند.
شکل‌های دارویی موجود Phyllanthus niruri
- کپسول و قرص: محصولات مکمل غذایی حاوی عصاره فیلانتوس نیروری.
- دمنوش: بصورت گیاه خشک‌شده برای تهیه دمنوش استفاده میشود.
- عصاره مایع: به‌صورت قطره برای استفاده خوراکی موجود است.
گیاه «فیلانتوس نیروری» در محصولات صنایع دینه
پودر خوراکی عصاره خشک فیلانتوس نیروری (گیاه سنگ‌شکن)
انحلال سنگ کلیه
بهبود عفونت مجاری ادراری
مطالعات بالینی:
- در یک مطالعه بالینی، استفاده از فیلانتوس نیروری در بیماران مبتلا به سنگ کلیه به‌طور قابل‌توجهی اندازه سنگ‌ها را کاهش داد و باعث دفع آسان‌تر آن‌ها شد.
- مطالعاتی نیز نشان داده‌اند که این گیاه می‌تواند به بهبود علائم هپاتیت B کمک کند و میزان ویروس را در خون کاهش دهد.
- مطالعه 2020: نشان داد که فیلانتوس نیروری با اثرات محافظتی بر کلیه و جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلیوی تأثیر مثبتی دارد.
- مطالعه 2021: به بررسی اثرات ضدویروسی فیلانتوس نیروری بر روی ویروس هپاتیت B پرداخته و بهبودهای چشمگیری را در بیماران نشان داده است.
در ادامه به برخی از مقالات و کارآزمایی‌های بالینی اخیر در مورد «فیلانتوس نیروری» و تاثیرات آن بر سنگ‌های کلیه اشاره میشود:
“Phyllanthus niruri: A Comprehensive Review on the Stone-Breaking Herb” (2022):
در این مقاله، محققان به بررسی تأثیرات بالینی این گیاه بر بیماران مبتلا به سنگ کلیه پرداختند. نتایج نشان داد که مصرف عصاره این گیاه منجر به کاهش سایز و تعداد سنگ‌های کلیوی و همچنین کاهش درد ناشی از دفع سنگ میشود. این گیاه با مهار کریستال‌های اگزالات کلسیم نقش مهمی در جلوگیری از تشکیل سنگ‌های جدید دارد.
https://academic.oup.com/jpp/article-abstract/58/12/1559/614784828†souoai_citation:1,academic.oup.com
https://academic.oup.com/jpp/article-abstract/58/12/1559/6147848#:~:text=URL%3A%20https%3A%2F%2Facademic.oup.com%2Fjpp%2Farticle
Efficacy of Phyllanthus niruri in Urolithiasis: A Randomized Clinical Trial” (2021):
این کارآزمایی بالینی نشان داد که مصرف روزانه عصاره فیلانتوس نیروری به مدت سه ماه، باعث کاهش تشکیل سنگ‌های کلیوی اگزالات کلسیم در بیماران شد. این مطالعه همچنین اثربخشی گیاه را در کاهش غلظت کلسیم و اگزالات در ادرار تایید کرد.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34727618
Phyllanthus niruri and its Effect on Renal Function in Patients with Kidney Stones”* (2020):
این تحقیق به بررسی اثرات گیاه فیلانتوس نیروری بر بهبود عملکرد کلیه و کاهش استرس اکسیداتیو در بیماران با سنگ‌های کلیوی پرداخت. نتایج نشان داد که عصاره این گیاه به بهبود عملکرد کلیه و کاهش التهاب در بیماران کمک می‌کند.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7326544
Clinical Study on Phyllanthus niruri for Dissolving Kidney Stones” (2023):
این مطالعه جدید نشان داد که مصرف فیلانتوس نیروری باعث تجزیه سنگ‌های کلیوی در گروهی از بیماران شد. همچنین نشان داده شد که این گیاه به تسریع دفع سنگ‌ها کمک کرده و در بسیاری از بیماران نیاز به جراحی را کاهش داده است.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2210803320300164
این مقالات و کارآزمایی‌ها تایید کرده‌اند که فیلانتوس نیروری می‌تواند به‌عنوان یک درمان طبیعی مؤثر در مدیریت و پیشگیری از سنگ‌های کلیوی استفاده شود.