نام علمی دل‌پیچه نوزاد: Infantile Colic یا Infant Colic و نام محاوره‌ای دل‌پیچه: Baby Colic یا Tummy Cramps in Babies میباشد.

در منابع پزشکی، واژه “colic یا کولیک”  برای اشاره به دل‌پیچه‌های مرتبط با نوزادان استفاده می‌شود و کاملاً رایج است.

درمان سریع برای دل‌پیچه نوزادان چیست؟ کولیک نوزاد (نفخ نوزاد) معمولاً با مصرف داروهای ضد اسپاسم مثل شربت گرایپ واتر یا روشهای درمان‌ خانگی همانند نوشیدن دمنوش‌های گرم (نعناع و بابونه) تسکین پیدا می‌کند. توجه کنید که اگر علائم دل‌پیچه اطفال شدید یا طولانی‌مدت باشند، مراجعه به پزشک ضروری است.

“دقت کنید که معمولا دل پیچه (کولیک) نوزاد با دل‌درد نوزادان تفاوت دارد”

توضیح دل‌پیچه (کولیک) نوزاد:

  • تعریف: درد یا انقباضات متناوب و شدید در ناحیه شکم.
  • علت‌ها:
    • تجمع گاز در روده
    • اسپاسم یا گرفتگی عضلات روده
    • انسداد روده
    • کولیک نوزادان (دل‌پیچه شدید و گریه نوزادان بدون علت مشخص)
  • ویژگی‌ها:
    • بصورت موجی ظاهر می‌شود (دوره‌های کوتاه‌مدت و شدید) بر خلاف دل درد که ثابت و طولانی است.
    • معمولاً با احساس نیاز به دفع گاز یا مدفوع همراه است.
    • ممکن است با صداهای شکمی (غرغر شکم) همراه باشد.

چگونه تفاوت دل‌پیچه اطفال را از دل‌درد اطفال تشخیص دهیم؟

  • اگر درد ثابت و مداوم باشد، احتمالاً دل درد است.
  • اگر درد به صورت دوره‌ای و همراه با انقباض باشد، احتمالاً دل‌پیچه است.

متاسفانه نوزادان زیبای شما می‌توانند گوارش بسیار نفاخی داشته باشند. آنها معمولاً روزانه بین 10 تا 20 بار گاز دفع می‌کنند! چرا اینقدر زیاد؟ خب، نوزادان فرصت‌های زیادی برای بلعیدن هوا دارند، مانند زمانیکه:

  • غذا می‌خورند، چه از سینه مادر و چه از شیشه‌ شیر
  • پستانک می‌مکند
  • گریه می‌کنند

زمانیکه هوا در معده نوزاد گیر می‌کند، متوجه شوید که او:

  • آروغ می‌زند
  • بی‌قراری می‌کند
  • شکمش باد کرده است
  • گریه می‌کند
  • باد معده خارج می‌کند
  • شکم سختی دارد

دل پیچه نوزادان 1 هفته تا 3 ماهه بسیار شایع است. بیش از نیمی از تمام نوزادانی که به دنیا می‌آیند یکبار هم که شده قبل از رسیدن به 3 ماهگی دچار دل پیچه خواهند شد. گاز معده، قولنج نوزادی، عدم تحمل شیر گاو، عفونت روده، فتق، عفونت ادراری، و غیره. از شایع‌ترین دلایل درد در بین نوزادان 1 هفته تا 3 ماهه شناخته شده‌اند. نوزادان پس از تولد به مراقبت و توجه زیادی نیاز دارند. بدن نوزاد به دلیل حساسیت نسبت به هرگونه محرک خارجی، واکنش سریعتری دارد و در صورت بروز هرگونه اختلال نوزاد باید تحت مراقبت های پزشکی خاص برای درمان بیماری قرار بگیرد.

گاهی اوقات، نوزادان دچار نفخ، چهره ناراحت یا پر دردی دارند که والدین را شدیدا نگران میکند. اما چگونه بفهمید آیا مشکل جدی وجود دارد؟

“اگر نوزاد شما معمولاً خوشحال است و فقط برای چند ثانیه هنگام دفع گاز بی‌قراری می‌کند، این نشانه طبیعی بودن آن است: “حتی اگر صورتشان قرمز شود و صدا درآورند، به این معنی نیست که برایشان آزاردهنده است”. اگر بین دفعات نفخ، شاد هستند و هنگام دفع خیلی مضطرب نیستند، معمولا مشکلی وجود ندارد.”

بدانید که با رشد دستگاه گوارش نوزاد، نفخ برای او و شما، مشکل کمتری خواهد شد.

نفخ بعنوان یک اختلال شایع نوزادی باعث ناراحتی و گریه‌های شدید در کودک میشود. برای بهبود این عارضه به دلیل حساس بودن معده نوزاد، نمیتوان از هر دارو یا مکمل گوارشی استفاده نمود. محلول مورد استفاده نفخ و دل پیچه نوزاد باید گیاهی، کاملا طبیعی و بدون هیچ عارضه جانبی باشد تا به دستگاه گوارش تکامل نیافته کودک، آسیب نرساند.

چگونه نفخ و گاز معده نوزاد خود را کمتر کنید

این مراحل را برای جلوگیری و کاهش دل‌پیچه نوزادتان امتحان کنید:

  • موقعیت (حالت) تغذیه نوزاد:

هنگامیکه نوزادتان را شیر می‌دهید یا با شیشه‌شیر تغذیه می‌کنید، سعی کنید سر نوزاد بالاتر از معده‌اش باشد: “به این ترتیب، شیر به پایین معده می‌رود و هوا به بالا و آروغ زدن آسان‌تر می‌شود.” شیشه‌شیر را کمی به بالا کج کنید تا حباب هوا در سر پستانک نباشد و از بالش تغذیه استفاده کنید.

  • بگذارید نوزادتان آروغ بزند:

 یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای کاهش درد نفخ، آروغ زدن در حین و بعد از شیر دادن است. اگر فوراً آروغ نزد، او را چند دقیقه به پشت بخوابانید و دوباره امتحان کنید.

  • وسایل تغذیه را تغییر دهید:

اگر از شیشه‌شیر استفاده می‌کنید، به یک سرشیشه با جریان کندتر تغییر دهید”، دکتر جوئل لواین، استاد اطفال در دانشگاه کلمبیا، این مورد را توصیه کرده است.

  • دستگاه گوارش نوزادتان را بکار بیندازید:

به آرامی نوزادتان را ماساژ دهید، پاهای او را به جلو و عقب (مانند دوچرخه‌سواری) حرکت دهید در حالیکه به پشت دراز کشیده است، یا به او فرصت دهید روی شکمش بخوابد (درحالیکه با دقت او را تحت نظر دارید). یک حمام آب ولرم نیز می‌تواند به او کمک کند تا گاز اضافی را دفع نماید.

  • غذاها را دقیق‌تر بررسی کنید:

با پزشک نوزادتان درباره غذاهایی که ممکن است گاز بیشتری ایجاد کنند، صحبت کنید. “برخی والدین به نوزادان آبمیوه می‌دهند که حاوی سوربیتول‌ها (الکل‌های قندی) هستند که نوزاد نمی‌تواند آنها را جذب کند”، دکتر لواین می‌گوید: مطمئن شوید که مواد مغذی لازم را حذف نمی‌کنید.

اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید، ممکن است او در هضم برخی از غذاهایی که شما می‌خورید، مشکل پیدا کند چون از طریق شیر مادر منتقل می‌شوند؛ مانند محصولات لبنی و کافئین. اگر به او شیر خشک می‌دهید، با پزشک خود درباره تغییر برند محصول، مشورت نمایید.

قلنج نوزادان

قولنج یا کولیک؛ مهمترین عامل دل پیچه نوزادان

نفخ نوزاد و رابطه با کولیک (قلنج)

در طول ۴ ماه اول زندگی، نوزاد شما ممکن است کولیک داشته باشد: نشانه‌اش چیست؟ خب، زمانیکه بچه دلبندتان بیش از ۳ ساعت در بیش از ۳ روز در هفته و برای بیش از ۳ هفته گریه می‌کند!

نفخ مستقیما باعث کولیک (قلنج) نمی‌شود، اما اگر نوزادتان کولیکی باشد، ممکن است هوای بیشتری بلعیده و درنتیجه نفخ بیشتری پیدا کند.

کولیک یا قولنج در نوزادان معمولا باعث می شود کودک گریه مداوم و غیر قابل توضیح داشته باشد. این کودکان معمولا چند ساعت در روز و حداقل ۳ بار در هفته گریه بی‌دلیل دارند. قولنج نوزادان معمولا از ۲ الی ۳ هفتگی شروع میشود و بتدریج در ۴ تا ۶ ماهگی نوزاد برطرف میشود. نوزادان دچار کولیک بسیار دردناک گریه می‎کنند و ممکن است دست‌هایشان را مشت کرده و در طول زمان های گریه کردن پاهایشان را بهم بپیچند.

علت دقیق کولیک هنوز ناشناخته است. اما یکی از دلایلی که پزشکان به آن مشکوک هستند، به دام افتادن گاز در داخل حفره شکمی است که موجب ناراحتی و درد شکم می شود. نوزادانی که مادرانشان در زمان بارداری یا پس از زایمان دخانیات استعمال می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کولیک قرار دارند. لازم به ذکر است که بعضی از نوزادان در مقایسه با بقیه در مقابل محرک‎های محیطی حساس‌ترند. این تحریک‎پذیری بیش از حد سبب استرس در آنها می‎شود، که این به نوبۀ خود آنها را وادار به گریه کردن می‎کند. هنگامی که نوزاد کمی بزرگ‎تر می‎شود، قابلیت بیشتری در انطباق خود با محیط پیدا می‎کند و میزان گریه های او کاهش می‎یابد.

برای پیشگیری و درمان قولنج نوزادان همیشه بعد از تغذیه، آروغ او را بگیرید. این کار کمک خواهد کرد گاز، منتشر شده و از احتباس آن در معده و دستگاه گوارش جلوگیری شود. ورزش ملایم نیز برای هضم دستگاه گوارش کودک ضروری است. یکی از تمریناتی که می تواند در تسکین و درمان قولنج نوزادان نقش مهمی داشته باشد هل دادن زانو اوست.

چه زمانی باید نگران کولیک نوزاد شوید؟

در بیشتر موارد، نفخ نوزاد، طبیعی و قابل درمان است. اما در موارد نادر، می‌تواند اولین نشانه یک مشکل گوارشی جدی‌تر باشد؛ دکتر جنا فیرکلاث «داروساز بیمارستان کودکان سینسیناتی اوهایو» می‌گوید: اگر نوزادتان در شرایط زیر قرار گرفت؛ فوراً با پزشک تماس بگیرید:

  • مدفوع نمی‌کند، مدفوع خونی دارد یا استفراغ می‌کند.
  • بسیار بی‌قرار است. اگر نمی‌توانید او را آرام کنید، پزشک باید سریعا مشکل را بررسی کند.
  • تب دارد. اگر دمای رکتال او ۳۸ درجه سانتیگراد یا بیشتر باشد، پزشک باید عفونت را رد کند. اگر او زیر ۳ ماه است، فوراً او را به کلینیک ببرید.

درمان‌های بدون نسخه (OTC) برای نفخ و دل پیچه نوزادان

Grip water solution

می‌توانید چند داروی بدون نسخه برای کمک به نوزاد نفخی امتحان کنید. از پزشک یا داروساز بخواهید یکی را به شما توصیه کند. حتما از آنها بپرسید تا مطمئن شوند این داروها با چیز دیگری که او مصرف می‌کند تداخل ندارد، به ماده‌ای حساسیت نیست و دوز صحیح را دریافت می‌کند.

محلول ضد نفخ گرایپ واتر دینه (Gripe water) را برای نفخ نوزاد خودتان امتحان کنید؛ این شربت با اسانس طبیعی زیره، شوید و نعنا واقعا معجزه میکند.

محلولها و شربتهای تسکین درد شکم شبیه گرایپ واتر از زمان‎های قدیم مورد استفاده قرار می‎گرفته است. اولین مورد ثبت شده از استفادۀ آن به 1840 میلادی در انگلستان برمی‎گردد.

در صورتیکه دل‌پیچه نوزاد با روشهای سنتی و خانگی بهبود پیدا نکرد، پزشکان برای بهبود نفخ شکم و دلپیچه کودک، مصرف محلول گرایپ واتر دینه را با توجه به سن طفل تجویز و بر این باورند که کولیک بر اثر مشکلات معده یا گاز معده در نوزاد ایجاد می‎شود. با استناد به منابع علمی معتبر، گیاهان بکار رفته در ساخت محلول گرایپ واتر سبب رفع گاز معده اطفال میشود؛ بنابراین گریه ناشی از  دل‌پیچه کودکان را کاهش می‎دهد.

گرایپ واتر: شربت دل‌پیچه نوزادان

حاوی اسانس طبیعی نعنا، شوید و زیره

محلول خوراکی گیاهی گرایپ واتر مجتمع صنایع دینه ایران حاوي اسانسهای طبیــعی دانه گیاهان شوید با نام علمی  Anethum graveolens و زیره با نام علمی Carum  Carvi  (معادل 8/0 ميلي گرم كاروون در هر 5 میلی لیتر شربت) مي باشد. در این شربت، از اسانس طبیعی اسپیرمنت به عنوان طعم دهنده استفاده شده است که علاوه بر طعم و بوی مطبوع، دارای اثرات درمانی ضد نفخ نیز هست.

در صورتی که نوزاد شما مبتلا به مشکلات گوراشی است که سبب ناراحتی و علائم کولیک در نوزاد می شود، محلول گیاهی گرایپ واتر دینه  می تواند یک گزینه طبیعی مناسب برای تسکین علایم کولیک باشد. شوید و زیره گیاهان موثری هستند که در ساخت محلول گیاهی گرایپ واتر دینه از آنها استفاده می شود. زیره و شوید گاز های دستگاه گوارش را کاهش داده و به هضم غذا در دستگاه گوارش کمک می کنند.

اثر درمانی شربت گیاهی نفخ نوزاد

اسانسهای موجود در این فرآورده با تاثیر موضعی بر روی غشای مخاطی جدار معده سریعا موجب افزایش فعالیت عصب واگ و در نتیجه افزایش شدت حرکات معدی می گردد که این امر باعث خروج گازهای ناشی از نفخ و افزایش ترشحات سیستم گوارشی شده و موجب بر طرف شدن نفخ و همچنین تسریع در هضم مواد غذایی و جلوگیری از تخمیر غذا و ایجاد گاز می گردد.

از مزیت‌های محلول خوراکی گیاهی گرایپ واتر دینه، عدم استفاده از الکل، طعم‌دهنده و شیرین‌کننده‌های مصنوعی و بیکربنات سدیم (جوش شیرین) میباشد. این امر موجب افزایش ضریب اطمینان مصرف فرآورده بخصوص در نوزادان و کودکان می‌گردد. زیرا استفاده از سدیم بی‌کربنات علاوه بر آنکه موجب اختلال در جذب اسید فولیک و آهن می‌گردد، در کودکان زیر 6 سال بعلت عدم تکامل عملکرد سیستم گوارشی مناسب نمیباشد.

راهنمای مصرف شربت دل پیچه نوزادان و کودکان

هر چند که میزان استفاده و راهنمای استفاده از این شربت برای سنین مختلف متفاوت است اما بصورت کلی نحوه مصرف محلول GripeWater دینه بصورت زیر میباشد :

  • برای نوزادان: یک قاشق چایخوری یا 5/2 میلی‌لیتر
  • برای کودکان: یک قاشق مرباخوی یا ۵ میلی‌لیتر
  • برای بزرگسالان: یک قاشق سوپخوری (۱۰ تا ۲۰ میلی‌لیتر)

در صورت نیاز شما میتوانید تعداد دفعات مصرف را تا شش بار در روز تکرار نمایید.

در صورت وجود بیماریهایی غیر از کولیک در نوزاد یا حساسیتهای شدید؛ قبل از مصرف محلول Groip water با پزشک اطفال مشورت شود. 

مزیت مصرف محلول درمان نفخ نوزاد گرایپ واتر:

به دلیل طبیعی و گیاهی بودن محصول، عوارض خاصی نسبت به داروهای مشابه درمان نفخ نوزاد مثل شربت گریپ میکسچر در محلول گرایپ واتر گزارش نشده است.

FAQ : سوالات متداول نفخ نوزادان

۱. علت‌های نفخ نوزاد

  • بلعیدن هوا: نوزادان اغلب در هنگام تغذیه هوا می‌بلعند، به‌ویژه اگر شیوه تغذیه با بطری بدرستی انجام نشود.
  • سیستم گوارش در حال رشد: دستگاه گوارش ناکامل نوزاد نمیتواند گاز را به‌طور مؤثر تجزیه یا دفع کند.
  • عدم تحمل یا حساسیت به فرمول شیر خشک: برخی نوزادان به پروتئین شیر یا سایر ترکیبات موجود ناسازگاری نشان میدهند.
  • حساسیت‌های غذایی: در نوزادان شیرده، مواد موجود در رژیم غذایی مادر (مانند لبنیات یا برخی سبزیجات) باعث نفخ میشوند.
  • یبوست: کاهش سرعت هضم می‌تواند باعث تجمع گاز شود.

۲. علائم نفخ نوزاد

  • ورم: شکم نوزاد به‌طور قابل مشاهده ورم کرده یا سفت شده.
  • ترشح زیاد گاز: آروغ یا نفخ مکرر.
  • بی‌قراری یا تحریک‌پذیری: نشانه‌هایی از ناراحتی در هنگام یا بعد از تغذیه.
  • مشکل در تغذیه: عدم میل به تغذیه یا گریه در حین تغذیه.
  • تغییر در حرکات روده: که ممکن است با یبوست یا اسهال همراه باشد.

۳. علت‌های کولیک نوزاد

  • علت دقیق ناشناخته: کولیک با گریه‌های طولانی مدت در نوزاد سالم تعریف می‌شود و علت دقیق آن مشخص نیست.
  • ناراحتی گوارشی: برخی نظریه‌ها به تجمع گاز، سیستم گوارش ناقص یا عدم تحمل غذایی اشاره دارند.
  • تحریک بیش از حد: حساسیت نسبت به محرک‌های محیطی ممکن است در ایجاد کولیک نقش داشته باشد.
  • عدم تعادل باکتریایی روده: احتمال دارد عدم تعادل در باکتری‌های روده در بروز کولیک نقش داشته باشد.

۴. تفاوت بین نفخ نوزاد و کولیک

  • نفخ: به تجمع فیزیکی گاز در روده اشاره دارد که می‌تواند منجر به ورم شکم و ناراحتی شود.
  • کولیک: با دوره‌های گریه شدید و ناپسیر در یک نوزاد سالم مشخص می‌شود. اگرچه کولیک ممکن است به ناراحتی گوارشی (از جمله نفخ) مرتبط باشد، ولی یک سندرم گسترده‌تر است و تنها به نفخ محدود نمی‌شود.

۵. آیا نفخ نوزاد خطرناک است؟

معمولاً خیر: اکثر موارد نفخ در نوزادان موقتی بوده و با رشد سیستم گوارش بهبود می‌یابد.

زمان نگرانی: در صورتیکه نفخ همراه با علائم شدید مانند استفراغ مداوم، تب، خون در مدفوع یا ناراحتی شدید نوزاد باشد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

۶. آلرژی‌های غذایی و نفخ نوزاد

ارتباط احتمالی: آلرژی‌های غذایی مانند آلرژی به پروتئین شیر می‌توانند باعث بروز علائم گوارشی از جمله نفخ، گاز، اسهال یا کولیک شوند.

ملاحظات شیردهی: مواد غذایی موجود در رژیم مادر ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شده و تأثیرگذار باشند.

اقدام: در صورت شک به آلرژی غذایی، با پزشک اطفال مشورت کنید تا بتوانید مواد غذایی مشکل‌زا را شناسایی و حذف کنید.

۷. ماساژ ضد نفخ برای نوزاد

ماساژ ملایم شکم: از حرکات دایره‌ای ملایم اطراف ناف نوزاد به صورت ساعت‌گرد استفاده کنید.
حرکات دوچرخه‌ای پاها: حرکت ملایم پاهای نوزاد به سبک دوچرخه‌سواری می‌تواند به تخلیه گازهای جمع شده کمک کند.

زمان شکم‌بینی: گذراندن زمان تحت نظارت در حالت شکم‌بینی نیز می‌تواند به آزادسازی گاز کمک کند.

نکته فنی: همیشه با فشار ملایم ماساژ دهید و راحتی نوزاد را در نظر بگیرید.

۸. پیشگیری از نفخ نوزاد

تکنیک‌های صحیح تغذیه: اطمینان حاصل کنید که نوزاد در هنگام شیردهی بدرستی قرار گرفته یا از بطری‌هایی استفاده کنید که ورود هوا را کاهش می‌دهند.

آروغ زدن منظم: در حین تغذیه توقف کرده و نوزاد را آروغ دهید تا میزان هوای بلعیده شده کاهش یابد.

مانیتور کردن میزان تغذیه: از پرخوری که می‌تواند باعث ناراحتی شود، اجتناب کنید.
نظارت بر رژیم غذایی: برای مادران شیرده، نگهداری یک دفترچه غذایی می‌تواند به شناسایی مواد تحریک‌کننده کمک کند.

حرکات ملایم: فعالیت‌هایی مانند حرکت دادن پاها به سبک دوچرخه‌سواری می‌تواند به تخلیه گاز کمک کند.

۹. روش صحیح آروغ دادن به نوزاد

وضعیت ایستاده: نوزاد را به صورت ایستاده در مقابل سینه خود قرار دهید به‌طوری که چانه‌اش روی شانه شما قرار گیرد و به آرامی پشتش را بزنید یا ماساژ دهید.

وضعیت نشسته: نوزاد را روی زانوهای خود بنشانید، در حالیکه سینه و سر او را حمایت کرده و پشتش را به آرامی بزنید.

وضعیت‌های دیگر: برخی نوزادان زمانی که بصورت روباز روی زانوهای شما قرار می‌گیرند و سر کمی بالا است، بهتر آروغ میزنند.

تواتر: در حین تغذیه و پس از آن، نوزاد را آروغ دهید تا گازهای جمع شده آزاد شوند.

۱۰. بهترین فرمول غذایی برای نوزادانی که نفخ دارند

نیازهای فردی متفاوت است: هیچ پاسخ یکسانی وجود ندارد. بسیاری از پزشکان اطفال فرمول‌هایی را توصیه می‌کنند که:

تا حدی هیدرولیز شده: برای برخی نوزادان هضم آن آسان‌تر است.

شیر خشک بدون لاکتوز یا کم‌لاکتوز: برای نوزادانی که به لاکتوز حساسیت دارند.

همیشه قبل از تغییر فرمول با پزشک اطفال مشورت کنید تا بهترین گزینه برای نیازهای نوزاد خود انتخاب کنید.

۱۱. آیا شیر مادر باعث نفخ نوزاد می‌شود؟

معمولاً غیرمعمول: شیر مادر معمولاً به خوبی هضم می‌شود و اکثر نوزادان آن را بدون نفخ قابل توجه هضم می‌کنند.

تأثیر رژیم غذایی: گاهی برخی مواد غذایی موجود در رژیم مادر باعث تولید گاز در نوزاد میشوند، اما این اتفاق کمتر نسبت به مشکلات مربوط به فرمولاسیون شیر خشک رخ می‌دهد.

۱۲. مواد غذایی که در دوران شیردهی باید برای جلوگیری از نفخ نوزاد اجتناب کرد

عوامل رایج: برخی مادران متوجه شده‌اند که کاهش مصرف:

  • محصولات لبنی: مانند شیر خشک و شیر گاو مصرفی مادر (یا محصولات مرتبط).
  • نوشیدنی‌های کافئین‌دار: در برخی موارد، کافئین می‌تواند نقش داشته باشد.
  • غذاهای تند و سبزیجات خانواده کلم مادر: مانند بروکلی و گل‌کلم.
  • نظارت: نگهداری یک دفترچه غذایی می‌تواند به شناسایی عوامل تحریک‌کننده کمک کند.

۱۳. نفخ نوزاد و مشکلات خواب

ناراحتی نفخ می‌تواند خواب طفل را مختل کند: نوزادانی که نفخ یا گاز زیادی دارند در به خواب رفتن مشکل داشته باشند یا زود بیدار مبشوند.

روش‌های تسکین: ماساژ ملایم، حمام گرم یا کمی زمان شکم‌بینی می‌تواند به کاهش ناراحتی کمک کند.

بررسی الگو: اگر مشکلات خواب ادامه داشت، بهتر است با پزشک اطفال مشورت کنید تا از وجود مشکلات زمینه‌ای اطمینان حاصل شود.

24 کامنت

دیدگاهتان را بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.