در این مطلب، رایج‌ترین قرص‌های سرفه خشک گیاهی یا تحت نسخه پزشک شامل مکانیسم آنها، کاربردها، ترکیبات و اقدامات احتیاطی را توضیح میدهیم. سپس بهترین قرص گیاهی بدون نسخه فاقد عوارض (OTC) را نیز معرفی می‌کنیم. سرفه خشک (سرفه بدون خلط) ناشی از سوزش گلو، آلرژی‌ها یا عفونت‌هاست و مخاط چرکین تولید نمی‌کند و نیازی به آنتی‌بیوتیک نیست؛ پس هدف از درمان، سرکوب رفلکس سرفه و تسکین گلو خواهد بود.
برخی قرص‌های زیر در فرمت دارویی شربت عرضه رایج‌تری دارند.
1- قرص دکسترومتورفان (Dextromethorphan Tablets)
نام‌های تجاری:
روبیتوسین DM (Robitussin DM)
بنی‌لین DM (Benylin DM)
توسین DM (Tussin DM)
کورکس D (Corex D – در برخی کشورها)
توضیحات:
دکسترومتورفان یک ضدسرفه مرکزی است که بر مرکز سرفه در ساقه مغز اثر می‌گذارد و تمایل به سرفه را کاهش می‌دهد. قرص حاوی ۱۰ تا ۳۰ میلی‌گرم دکسترومتورفان هیدروبروماید میباشد.
این دارو علت سرفه را درمان نمی‌کند، بلکه به کاهش علائم کمک می‌کند.
موارد مصرف:
سرفه خشک و تحریک‌کننده ناشی از سرماخوردگی، عفونت‌های گلو، یا عوامل محرک خفیف
احتیاط:
برای کودکان زیر ۴ سال (در برخی کشورها زیر ۶ سال) توصیه نمی‌شود.
با داروهای مهارکننده MAO مصرف نشود.
شاید باعث سرگیجه، خواب‌آلودگی یا تهوع شود.
2- قرص کدئین (Codeine Phosphate Tablets)
نام‌های تجاری:
کودیپرونت (Codipront)
کدرال با کدئین (Codral with Codeine)
ترپینکد (Terpincode – ترکیبی)
توضیحات:
کدئین یک ضدسرفه بسیار قوی و مشتق از افیون است. بر مرکز سرفه اثر گذاشته و بسیار مؤثر است اما خطر اعتیاد و خواب‌آلودگی بیشتری دارد.
موارد مصرف:
سرفه خشک شدید، مخصوصا در شب
اغلب زمانی استفاده میشود که سایر درمان‌ها مؤثر نباشند.
احتیاط:
می‌تواند باعث اعتیاد، یبوست و خواب‌آلودگی شود.
نباید با الکل یا داروهای آرام‌بخش مصرف گردد.
3- قرص لووکلوپراستین (Levocloperastine Fendizoate tablets)
نام‌های تجاری:
لوتوس (Levotus)
توسپل پلاس (Tuspel Plus)
توضیحات:
یک ضدسرفه غیرافیونی با عملکرد مرکزی و محیطی
دارای اثر ضدآلرژی و گشادکننده برونش خفیف
موارد مصرف:
سرفه خشک، سرفه آلرژیک، سرفه پس از عفونت ویروسی
عوارض:
خواب‌آلودگی خفیف و سرگیجه
4- قرص نوسکاپین (Noscapine Tablets)
نام‌های تجاری:
کپوال (Capval)
توسکاپین (Tusscapine)
نوسکامیکس (Nosca-mix)
توضیحات:
یک آلکالوئید غیرمخدر از گیاه خشخاش، با خاصیت ضدسرفه
بدون خطر اعتیاد، بر مرکز سرفه اثر می‌گذارد.
موارد مصرف:
سرفه خشک تحریک‌کننده
به‌ویژه در سرفه‌های بعد از عفونت و سرفه‌های شبانه مؤثر است.
احتیاط:
گاهی خواب‌آلودگی ایجاد مینماید.
برای سرفه‌های خلط دار مناسب نیست.
5- کپسول دیپ لانگ ساپورت گرین (Green Nature Deep Lung Support Capsules)
توضیحات:
حاوی ترکیبات گیاهی و کلسیم هیدروژن فسفات دی هیدرات، سیلیکان کلوئیدال انهیدروس، منیزیم استئارات
موارد مصرف:
تسکین سرفه
خلط آور
عوارض جانبی:
مصرف طبق بروشور محصول، فاقد عوارض است.
احتیاط:
داروهای ضد انعقاد، داروهای کاهنده قند خون، داروهای سرکوب سیستم ایمنی، کافئین، استروژن، لیتیم، بنزودیازپین‌ها و …
در زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود.
ممنوعیت مصرف کودکان زیر 12 سال
6- قرص مکیدنی آلتادین (Althadin tablets)
توضیحات:
ضد سرفه گیاهی حاوی ختمی، شیرین بیان و نعنا فلفلی
مناسب کودکان 12 سال تا بزرگسالان
خلط آور و درمان گلودرد
موارد مصرف:
سرفه تحریکی و خشکی دهان
التهاب مخاط گلو و دهان
برونشیت
عوارض:
آلتادین یک فرآورده طبیعی بی خطر بوده و تداخل دارویی ندارد.
احتیاط:
بعلت وجود شیرین بیان مصرف دوران بارداری با مشورت پزشک باشد.
بعلت وجود ساکارز در بیماران دیابتی احتیاط شود (جایگزین مناسب گرانول تارادین بدون قند میباشد).
در گلودرد باکتریایی آلتادین همراه با آنتی بیوتیک طبق نظر پزشک مصرف شود.
7- قرص بوتامیرات (Butamirate Citrate Tablets)
نام‌های تجاری:
سینه‌کد (Sinecod)
کدلاک نئو (Codelac Neo)
توضیحات:
ضدسرفه غیرمخدر با اثر مرکزی
برای بزرگسالان و کودکان قابل استفاده است.
موارد مصرف:
سرفه خشک حاد
سرفه ناشی از آنفلوآنزا یا تحریکات تنفسی
عوارض:
بطور کلی تحمل‌پذیری خوبی دارد.
در موارد نادر: تهوع، سرگیجه
8- کپسول بنزوناتات (Benzonatate capsules)
نام‌های تجاری:
تسالون پرلز (Tessalon Perles)
زوناتوس (Zonatuss)
توضیحات:
اثر بی‌حس‌کننده موضعی در گلو و ریه
گیرنده‌های تحریک کششی را در دستگاه تنفسی بی‌حس می‌کند.
موارد مصرف:
سرفه خشک پایدار
زمانیکه سایر ضدسرفه‌ها مؤثر نباشند.
هشدار:
فقط بصورت کامل بلعیده شود (جویدن گاهی باعث بی‌حسی خطرناک گلو و خفگی می‌گردد).
برای کودکان با احتیاط مصرف شود.
9- فولکودین (Pholcodine)
نام‌های تجاری:
فولکودین لینکتوس (Pholcodine Linctus)
کافسد (Cofsed)
کدینکس (Codinex – گاهی ترکیبی)
توضیحات:
فولکودین یک ضدسرفه مرکزی شبیه به کدئین است اما با احتمال اعتیاد و خواب‌آلودگی کمتر. از خانواده اپیوئیدهای ملایم محسوب میشود. معمولاً به صورت شربت عرضه میشود، نه قرص (Pholcodine Linctus یا Syrup).
موارد مصرف:
سرفه خشک پایدار
مناسب برای مصرف شبانه به دلیل اثر آرام‌بخش خفیف
احتیاط:
معمولا باعث خواب‌آلودگی میشود.
برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شود.
در آسم یا بیماری‌های تنفسی با احتیاط مصرف شود.
فولکدین نسبت به کدئین اعتیادآوری و سرکوب تنفسی کمتری دارد، ولی در برخی کشورها مانند استرالیا و انگلستان مصرف آن به دلیل عوارض جانبی نادر مثل تداخل ایمنی با بی‌هوشی عمومی (Neuromuscular Blockers) متوقف شده است. در حال حاضر فولکودین در ایران رایج نیست و جایگزین‌هایی مانند دکسترومتورفان، لووکلوپراستین، یا داروهای گیاهی استفاده می‌شوند.
10- قرص‌های ترکیبی (سرفه خشک همراه با آلرژی)
اغلب ترکیب می‌شوند با:
دکسترومتورفان + کلرفنیرامین Chlorpheniramine ضد حساسیت نسل اول، مناسب سرفه خشک شبانه
آنتی‌هیستامین Diphenhydramine ضد حساسیت خواب آوری که در اغلب شربتها و قرصها یافت میشود.
→ مانند: کدرال سرماخوردگی و آنفلوآنزا، توسران D
دکسترومتورفان + فنیل‌افرین (ضداحتقان)
→ مانند: فرمولا ۴۴ ویکس (VICKS FORMULA 44)
موارد مصرف:
سرفه خشک همراه با آبریزش بینی یا عطسه
سرفه‌های ناشی از سرماخوردگی و آنفلوآنزا
عوارض:
خواب‌آلودگی (به دلیل آنتی‌هیستامین)
خشکی دهان، سرگیجه
نکات مهم درباره قرص‌های سرفه خشک
برای سرفه‌های خلط دار از داروهای سرفه تحریکی استفاده نشود مگر با دستور پزشک
مصرف زیاد مایعات کمک‌کننده است (مگر در بیماران خاص)
از مصرف هم‌زمان این داروها با الکل یا داروهای خواب‌آور خودداری کنید.
از مصرف خودسرانه داروهای حاوی کدئین پرهیز شود.
در کودکان، سالمندان و زنان باردار حتماً با مشورت پزشک مصرف شود.
قرص گیاهی سرفه خشک : فاقد عوارض و بدون اثر خواب‌آلودگی
آلتادین: قرص سرفه خشک
درمان فوری خشکی مخاط گلو و دهان، سرفه تحریکی و گلودرد غیرعفونی
تارادین: پودر سرفه بدون قند
گرانول درمان سریع خشکی گلو، دهان، گرفتگی صدا و سرفه مزمن
قرص گیاهی سرفه خشک (Herbal Dry Cough Tablets)
این محصولات اثرات ضدسرفه طبیعی دارند و دارای خواص ضدالتهاب، نرم‌کننده گلو یا آنتی‌اکسیدانی هستند. ترکیبات گیاهی رایج با اثر ضد سرفه عبارتند از:
- شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra) – ضدالتهاب و نرم‌کننده
- گل ختمی (Althaea officinalis) – دارای لعاب، محافظت از گلو
- آویشن (Thymus vulgaris) – ضداسپاسم، ضدعفونی‌کننده
- ریحان مقدس یا تولسی (Ocimum sanctum) – ضدالتهاب و تقویت‌کننده سیستم ایمنی
- برگ پیچک (Hedera helix) – بازکننده مجاری تنفسی
- زنجبیل (Zingiber officinale) – کاهش تحریک گلو
- گیاه آداتودا یا آداتودا واسیکا (Adhatoda vasica) خلط آور و بازکننده برونش میباشد. واژه‌ی «واساکا» (Vasaka) ریشه هندی/آیورودایی دارد و در فارسی رایج نیست. این واژه گاهی در متون ترجمه ناقص یا ترجمه‌های مستقیم از منابع هندی استفاده میشود، اما اصطلاح استاندارد فارسی برای این گیاه متفاوت است. سایر نام‌های رایج فارسی برای Adhatoda vasica عبارتند از برگ بنفشه هندی و عدسک هندی. برگ این گیاه حاوی آلکالوئید واسیسین (Vasicine) است. دارای خواص ضد سرفه (expectorant) و برونکودیلاتور است. در تهیه داروهای گیاهی سرفه خشک و چرکی طب هندی آیورودا (مانند شربت‌های آیورودایی) بکار می‌رود (معجزه سرفه خشک).
مکانیسم اثر قرص‌های سرفه خشک نسخه‌ای
نمونه داروهای ضدسرفه با اثر مرکزی مغز
این داروها بر مرکز سرفه در ساقه مغز (مدولا) اثر می‌گذارند و رفلکس سرفه را سرکوب می‌کنند.
| نام دارو | مکانیسم اثر | ویژگی‌ها |
|---|---|---|
| دکسترومتورفان | مهار مرکز سرفه در ساقه مغز (گیرنده NMDA) | غیراعتیادآور، ضدسرفه رایج |
| کدئین/فولکودین | تحریک گیرنده‌های اوپیوئیدی؛ مهار مسیر عصبی سرفه | مخدر، نیاز به نسخه، اثر قوی |
| نوسکاپین | ساقه مغز | غیر مخدر |
| بوتامیرات | مغز و ساقه مغز | غیرافیونی؛ مهار غیرمستقیم رفلکس سرفه |
نمونه داروهای ضدسرفه با اثر محیطی بدن
این داروها با کاهش حساسیت گیرنده‌های کششی یا بی‌حسی بافت مخاطی، تحریک سرفه را کم می‌کنند.
| نام دارو | مکانیسم اثر | ویژگی‌ها |
|---|---|---|
| بنزوناتات | بی‌حسی گیرنده‌های محیطی نای و گلو | اثر سریع، بدون اثر مرکزی |
| قرص‌های گیاهی مثل آلتادین دینه | ضد التهاب، نرم‌کننده گلو، آنتی‌اکسیدان | فاقد عوارض شیمیایی، مناسب کودکان و بزرگسالان |
داروهای ممنوع در کودکان زیر ۶ سال (برای سرفه خشک)
این جدول بر اساس منابع دارویی، هشدارهای FDA و دستورالعمل‌های دارویی ایران تهیه شده است.
| نام دارو | دلیل ممنوعیت | توضیح تکمیلی |
|---|---|---|
| کدئین | خطر سرکوب تنفس | ممکن است باعث ایست تنفسی و مرگ شود |
| دکسترومتورفان | خطر خواب‌آلودگی و تشنج | مجاز فقط از ۶ سال به بالا طبق هشدار وزارت بهداشت |
| دیفن‌هیدرامین | خطر بیش‌تحریکی یا سرکوب CNS | در دوز بالا ممکن است سمی باشد |
| شربت ترکیبی ضدسرفه (کدئین + آنتی‌هیستامین) | خطر تداخل دارویی و ضعف تنفسی | ترکیبات مخدر یا سداتیو نباید در کودکان تجویز شود |
پدی کاف: ضد سرفه کودک
شربت خوراکی بی‌خطر برای نوزاد یکساله، کودک و بزرگسالان حاوی ترکیبات طبیعی آویشن، عشقه و ختمی.
نحوه مصرف (دوز مصرفی) قرص‌های سرفه خشک
| نام دارو | دوز بزرگسالان | دفعات مصرف روزانه | توضیحات مهم |
|---|---|---|---|
| آلتادین مکیدنی | حاوی 15 میلی‌گرم عصاره تام شیرین بیان، 220 میلی‌گرم ختمی، 2 میلی‌گرم اسانس طبیعی نعنا فلفلی | هر 1 تا 2 ساعت یک عدد | بدون نیاز به نسخه با خواص گیاهی موثر - برای کودک 12 ساله تا بزرگسالان - افراد دیابتی و زنان باردار تحت نظر پزشک |
| کدئین فسفات | ۱۰–۲۰ میلی‌گرم | هر ۴ تا ۶ ساعت (حداکثر ۴ بار) | خطر وابستگی؛ حداکثر ۱۲۰ میلی‌گرم در روز |
| لووکلوپراستین | ۲۰ میلی‌گرم | ۲ تا ۳ بار در روز | بهتر است همراه غذا مصرف شود |
| بنزوناتات | ۱۰۰–۲۰۰ میلی‌گرم | ۳ بار در روز | نباید جویده شود؛ خطر بی‌حسی گلو |
| ترکیب کدئین + آنتی‌هیستامین | بسته به فرمول (مثلاً کدئین 10mg + کلرفنیرامین 4mg) | هر ۶ تا ۸ ساعت | تأثیر خواب‌آور؛ تداخل با الکل |
هشدارهای کلی:
دوز برای سالمندان کمتر از بزرگسالان است و باید با دقت توسط تنظیم شود.
داروهای حاوی کدئین و بنزوناتات ممکن است باعث سرکوب تنفس شوند.
از ترکیب این داروها با الکل یا سایر داروهای خواب‌آور خودداری شود.
در بیماران با مشکلات کبدی، کلیوی یا تنفسی، دوز باید با نظر پزشک کاهش یابد.
همه داروهایی که در این مقاله توضیح دادیم با هدف کاهش سرفه خشک طراحی شده‌اند. اما انتخاب نوع مناسب آن بستگی به علت سرفه، شرایط بیمار (مثل سن، بیماری زمینه‌ای) و شدت علائم دارد. در مواردی مثل سرفه‌های مزمن، شبانه و ویروسی، داروهای نسخه‌ای یا گیاهی مؤثر هستند؛ در مقابل، برای سرفه خشک شدید یا آلرژیک، آنتی هیستامین‌ها، دکسترومتورفان یا کدئین توسط پزشک تجویز می‌شوند. اگر با مصرف داروهای نسخه‌ای ضد سرفه و آبریزش دچار خشکی دهان میشوید میتوانید قرص آلتادین یا گرانول تارادین را برای نرم کردن مخاط دهان مصرف نمایید.
خوشحال میشویم که تجربیات خود در مورد مصرف قرص سرفه خشک را طریق از فرم نظرسنجی انتهای صفحه به اشتراک بگذارید.
5 دیدگاه دربارهٔ «قرص ضد سرفه خشک»
نام قرص ضد سرفه قوی برای بزرگسالان
قرص مکیدنی آلتادین دینه را مصرف کنید
بهترین قرص برای سرفه خشک محصول گیاهی التادین نام داره و عوارضی هم ندارد. میتونید بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید
آلتادین دینه بهترین قرص برای سرفه خشک برای کودکان هست
قرص ضد سرفه خشک معجزه‌ای فوری برای شب‌های آرام
قرص ضد سرفه خشک با تأثیر سریع
درمان فوری سرفه خشک با یک قرص فوق‌العاده
قرص ضد سرفه خشک قوی‌تر از شربت؟ بخوانید چرا
دیگر شب‌ها را با سرفه خشک سپری نکنید. این قرص با ترکیبی مؤثر و بی‌خطر در کمتر از یک ساعت سرفه را آرام می‌کند.
دارویی جدید برای کنترل سرفه خشک. مناسب بزرگسالان و کودکان، بدون نیاز به نسخه پزشک، با اثرگذاری تضمینی.