وقتی صحبت از درمان سرماخوردگی در کودکان می‌شود؛ باید شربت‌هایی انتخاب شوند که متناسب با سن اطفال باشند، بر اساس فیزیولوژی خاص بدن آنها فرموله شده و ترجیحاً با تأیید پزشک مصرف شوند. در این مطلب راهنمای سریع انواع شربت‌های رایج سرماخوردگی کودکان را ارائه می‌کنیم.
جدول زیر لیستی از شربت‌های نسخه‌ای درمان سرماخوردگی کودکان میباشد. این شربت‌های اطفال توسط پزشک تجویز می‌شوند؛ بنابراین بمنظور خرید آنها از داروخانه معمولاً نیاز به نسخه پزشک دارید (بسته به مقررات داروخانه).
جدول شربت‌های نسخه‌ای سرماخوردگی کودکان (تجویز پزشک)
| نام شربت | ترکیبات اصلی | موارد مصرف | گروه سنی پیشنهادی | نکات مهم |
|---|---|---|---|---|
| شربت پدی‌کلد (PediCold) | پاراستامول + فنیل‌افرین + کلرفنیرامین | تب، گرفتگی بینی، آبریزش، سرماخوردگی | بالای ۲ سال | حداکثر ۵ روز مصرف شود |
| دیفن‌هیدرامین ساده یا دیفن‌هیدرامین کامپاند (مرسوم‌تر) | دیفن‌هیدرامین هیدروکلراید (آنتی‌هیستامین) + آمونیم کلراید + سدیم سیترات + منتول | سرفه، آبریزش بینی، بی‌خوابی ناشی از سرماخوردگی | بالای ۲ سال | خواب‌آور است، در شب مصرف شود |
| سیتریزین شربت (Cetirizine) | آنتی‌هیستامین نسل دوم | عطسه، آبریزش بینی، حساسیت‌های فصلی همراه سرماخوردگی | بالای ۲ سال | بدون خواب‌آلودگی، فقط علائم آلرژیک |
| شربت لوراتادین (Loratadine) | آنتی‌هیستامین نسل دوم | مشابه سیتریزین | بالای ۲ سال | دوز دقیق بر اساس وزن کودک |
| شربت استامینوفن (پاراستامول) (Paracetamol) | استامینوفن | تب، درد، گلودرد ناشی از سرماخوردگی | از بدو تولد با دوز مناسب | ایمن‌ترین مسکن کودک (پاراستامول نام رایج اروپا و آسیا - استامینوفن نام رایج کانادا و آمریکا) |
| شربت ایبوپروفن (Ibuprofen) | ایبوپروفن | تب و التهاب همراه با گلودرد یا بدن‌درد | بالای ۶ ماه | با شکم پر مصرف شود |
| شربت اکسپکتورانت کودکان (Expectorant) | گایافنزین + دکسترومتورفان | سرفه خلط‌دار و خشک | بالای ۴ سال | مصرف فقط با تجویز |
اکثر شربت‌های جدول فوق حاوی ترکیبات آنتی‌هیستامین و ضداحتقان هستند و نباید در کودکان زیر ۲ سال بدون نظارت پزشک مصرف شوند.
شربت‌هایی مانند پدی‌کلد و اکسپکتورانت نباید بیشتر از ۵ روز پیاپی مصرف شوند.
شربت‌های ضدسرفه حاوی دکسترومتورفان برای کودکان زیر 6 سال رایج نیست.
مثالی از نحوه مصرف شربت‌های نسخه‌ای سرماخوردگی (همراه تب یا گلودرد) مخصوص کودک (تجویز پزشک) :
1– شربت پدی کلد (PediCold Syrup)
نحوه مصرف:
- اطفال ۲–۶ سال: ۲.۵ میلی‌لیتر، هر ۶ ساعت
- اطفال ۶–۱۲ سال: ۵ میلی‌لیتر، هر ۶ ساعت
- مصرف حداکثر تا ۵ روز در صورت وجود علائم خاص
2– شربت استامینوفن Paracetamol / Acetaminophen
کاربرد:
- کاهش تب
- تسکین درد بدن، گلودرد، سردرد، دندان درد
- مناسب در سرماخوردگی – واکسیناسیون و دندان درآوردن اطفال
فرم دارویی:
- شربت 120 mg/5ml یا 160 mg/5ml
- قطره خوراکی (برای نوزادان : بنام قطره استامینوفن اطفال)
- شیاف کودکان
سن مجاز:
- تحت نظر پزشک از بدو تولد (در دوزهای مناسب برای وزن و سن)
جدول دوز پیشنهادی شربت استامینوفن کودک 120mg/5ml (تجویز پزشک)
| سن کودک | مقدار مصرف استامینوفن هر ۶ ساعت |
|---|---|
| ۲ تا ۳ ماه | ۲.۵ میلی‌لیتر |
| ۴ تا ۱۱ ماه | ۲.۵ تا ۵ میلی‌لیتر |
| ۱ تا ۳ سال | ۵ میلی‌لیتر |
| ۴ تا ۶ سال | ۷.۵ میلی‌لیتر |
| ۷ تا ۱۲ سال | ۱۰ میلی‌لیتر یا بیشتر (بسته به وزن) |
فاصله دوزها حداقل 4 تا 6 ساعت باشد.
حداکثر ۴ نوبت در روز.
در صورت تداوم تب کودک بیش از ۳ روز، به پزشک مراجعه کنید.
3– شربت ایبوپروفن Ibuprofen
کاربرد :
- تب بالا یا مقاوم به استامینوفن در کودکان
- التهاب گلو، گوش‌درد، بدن‌درد شدید اطفال
- مناسب برای عفونت گوش، گلودرد چرکی، تب‌های ویروسی اطفال
فرم دارویی:
- شربت (100 mg/5ml)
- قطره (برای کودکان کمتر از یک سال)
سن مجاز:
- بالای 6 ماه
(در کودکان زیر 6 ماه فقط با نظر پزشک)
جدول دوز پیشنهادی شربت ایبوپروفن کودک 100mg/5ml (تجویز پزشک)
| وزن (kg) | سن کودک | مقدار ایبوپروفن هر ۶ تا ۸ ساعت |
|---|---|---|
| 5–7 kg | ۶–۱۱ ماه | ۲.۵ میلی‌لیتر |
| 8–10 kg | ۱–۳ سال | ۲.۵ تا ۵ میلی‌لیتر |
| 11–16 kg | ۴–۶ سال | ۵ میلی‌لیتر |
| 17–20 kg | ۷–۹ سال | ۷.۵ میلی‌لیتر |
| بالای 20 kg | ۱۰+ سال | ۱۰ میلی‌لیتر یا بیشتر |
ایبوپروفن نباید با معده خالی به طفل داده نشود (بهتر است همراه غذا یا شیر باشد).
حداکثر 3 بار در روز
احتمال درگیری کلیوی یا کم‌آبی در طفل؛ پس با احتیاط مصرف شود.
کدام شربت بهتر است؟ مقایسه استامینوفن (پاراستامول) و ایبوپروفن در کودکان
| مقایسه | شربت استامینوفن | شربت ایبوپروفن |
|---|---|---|
| مناسب برای نوزادان | بله | از ۶ ماه به بالا |
| تب خفیف تا متوسط | عالی | عالی |
| التهاب و درد شدید (مثلاً گلودرد یا گوش‌درد) | متوسط | قوی‌تر |
| مصرف با معده خالی | مجاز است | توصیه نمی‌شود |
| تداخل با کلیه کودک | ندارد | دارد (احتمال کم‌آبی بدن) |
آیا می‌توان استامینوفن و ایبوپروفن را با هم برای کودکان استفاده کرد؟
بله، در مواردی که تب شدید است یا به استامینوفن پاسخ نمی‌دهد، پزشک شاید دستور به تناوب مصرف استامینوفن و ایبوپروفن بدهد، مثلاً:
- ساعت ۰: استامینوفن
- ساعت ۳: ایبوپروفن
- ساعت ۶: استامینوفن
و به همین ترتیب، با فاصله‌های زمانی مناسب
لیست شربت‌های گیاهی سرماخوردگی کودکان (بدون نیاز به نسخه)
ترکیب : عصاره اکیناسه (سرخارگل)، عصاره میوه آقطی، عصاره موسیلاژ برگ و گل پنیرک
موارد مصرف : بهبود تب – سرفه و سرماخوردگی کودکان، پیشگیری از عفونت ویروسی و باکتریال اطفال، تقویت سیستم ایمنی کودک
نحوه مصرف :
کودکان زیر 2 سال : با مشورت پزشک
کودکان 2 تا 12 سال : 0.5 میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن کودک (حداکثر روزانه 20 میلی‌لیتر)
12 سال به بالا : 20 میلی‌لیتر در روز (حداکثر روزانه دو بار)
برای تقویت سیستم ایمنی اطفال حداقل بمدت 20 روز مصرف گردد.
ایمن برای اطفال (فاقد الکل و با رنگ طبیعی میوه آقطی)
میانگین قیمت : 65.000 تومان
ترکیب : عصاره آویشن، برگ عشقه، گل و ریشه ختمی
موارد مصرف : سرفه خشک و خلط دار، التهاب گلو و مجاری تنفسی، بهبود سرماخوردگی
نحوه مصرف :
کودکان 1-2سال : نصف پیمانه (2.5 میلی‌لیتر)
کودکان بالای 2 سال : یک پیمانه (5 میلی‌لیتر)
بزرگسالان : دو پیمانه (10 میلی‌لیتر) – تکرار 3 تا 6 بار در روز
ایمن برای اطفال (فاقد الکل، رنگ یا طعم‌دهنده مصنوعی)
میانگین قیمت : 40.000 تومان
3- شربت پروسپان (Prospan)
ترکیب : عصاره برگ عشقه
موارد مصرف : سرفه خشک و خلط‌دار، التهاب گلو
نحوه مصرف :
کودکان ۱–۵ سال : ۲.۵ میلی‌لیتر، ۳ بار در روز
کودکان ۶–۱۲ سال : ۵ میلی‌لیتر، ۳ بار در روز
بالای ۱۲ سال : ۵.۵ میلی‌لیتر، ۳ بار در روز
بدون الکل و قند مصنوعی
میانگین قیمت : 150.000 تومان
4- شربت زوفا (Zofa Syrup)
ترکیب : زوفا، شیرین‌بیان، آویشن، ختمی
موارد مصرف : سرماخوردگی با گلودرد و سرفه
نحوه مصرف : مشابه برونکوگیت
مناسب در درمان مکمل سرماخوردگی و گلودرد ویروسی
میانگین قیمت : 60.000 تومان
5- شربت تیمکس / تیمکس پلاس (Timex Syrup)
ترکیب : آویشن شیرازی، عسل
موارد مصرف : سرفه خشک و گلودرد
دوز مصرف :
- کودکان ۲–۶ سال: ۲.۵ میلی‌لیتر، ۳ بار در روز
- کودکان ۶–۱۲ سال: ۵ میلی‌لیتر، ۳ بار در روز
میانگین قیمت : 108.000 تومان
در مجموع، انتخاب و مصرف شربت‌های نسخه‌ای سرماخوردگی تب‌بر یا ضد درد (مانند استامینوفن، ایبوپروفن و …) برای کودکان باید با درنظر گرفتن سن، وزن، شدت علائم و تجویز پزشک انجام شود. هر دارو مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد؛ استامینوفن معمولاً برای تب و درد خفیف ایمن‌تر است، درحالیکه ایبوپروفن در کنترل التهاب و درد شدید مؤثرتر است ولی مصرف آن به شرایط خاص و سن بالای ۶ ماه محدود می‌شود. آگاهی از دوز مناسب و نحوه صحیح مصرف، کلید پیشگیری از عوارض ناخواسته و افزایش اثربخشی درمان است.
برای اطفال زیر دو سال، مصرف هر دو نوع شربت گیاهی یا تحت نسخه باید فقط توسط پزشک توصیه گردد. بمنظور درمان سرماخوردگی مرسوم طفل بالای 2 سال، والدین میتوانند از شربت‌های گیاهی بدون نسخه (طبق بروشور محصول) بهره ببرند (مثل شربت ایمنی کودک اکیناکید؛ چون عوارض بسیار کمتری نسبت به داروهای تحت نسخه دارند).
