اسم بعضی بیماری‌ها را در چند سال اخیر زیاد شنیده‌ایم. شاید پیش از این، کمتر کسی درباره آنها اطلاعاتی داشت چون تا این حد همه گیر نبودند. اما تغییر سبک زندگی که بدجور گریبان‌مان را گرفته و متاسافنه باعث شده بیماری‌هایی مثل کبد چرب (سیروز کبدی) هر روز بیشتر و دایره مبتلایان به آنها گسترده‌تر گردد! در زندگی کم‌تحرک امروز، بیماریهای کبدی یکی از نگرانیهای عمده سیستم‌های سلامت در سراسر دنیا محسوب میگردد که ناگزیر دانشمندان را در جهت یافتن درمان‌های نوین و با حداقل ریسک تشویق کرده است که در این بین برخی داروهای گیاهی بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند.
فهرست قویترین گیاهان دارویی برای درمان کبد چرب:
چندین گیاه دارویی برای حمایت از سلامت کبد و کاهش چربی کبدی استفاده میشوند. برخی از گیاهان کلیدی عبارتند از:
Milk Thistle (Silybum marianum) (خار مریم):
این گیاه حاوی سیلیمارین (Silymarin) است که عامل محافظ کبد (Hepatoprotective) و آنتی‌اکسیدان شناخته میشود.
Dandelion (Taraxacum officinale) (قاصدک):
بعنوان یک دیورتیک (Diuretic) عمل کرده و می‌تواند به بهبود سم‌زدایی کبد و جریان صفرا (Bile Flow) کمک کند.
Artichoke Leaf (Cynara scolymus) (آرتیشو یا کنگرفرنگی):
موجب افزایش تولید صفرا و بهبود هضم میشود که از عملکرد کبد حمایت می‌کند.
Turmeric (Curcuma longa) (زردچوبه):
حاوی کورکومین (Curcumin) با اثرات ضد التهابی (Anti-inflammatory) و آنتی‌اکسیدانی قوی است.
Licorice Root (Glycyrrhiza glabra) (ریشه شیرین بیان):
به کاهش التهاب و حمایت از بازسازی کبد کمک کند؛ اگرچه به دلیل عوارض احتمالی بر فشار خون باید با احتیاط مصرف شود.
Green Tea (Camellia sinensis) (چای سبز):
سرشار از کاتچین‌ها (Catechins) که آنتی‌اکسیدان‌های قوی محسوب میشوند و می‌توانند سطح آنزیم‌های کبدی را بهبود بخشند و تجمع چربی را کاهش دهند. داورسازی دینه قرص گرین تیدین حاوی چای سبز را به بازار عرضه کرده است.
Ginseng (Panax ginseng) (جینسینگ):
تحقیقات پزشکی نشان داده‌اند که جنیسنگ متابولیسم را بهبود میبخشد و اثرات محافظتی برای کبد دارد.
همچنین گیاهانی مانند Schisandra (Schisandra chinensis) و Burdock Root (Arctium lappa) در طب سنتی برای حمایت از سم‌زدایی و سلامت کبد به کار می‌روند.
نحوه مصرف گیاهان دارویی برای درمان کبد چرب
روش و دوز مصرف به نوع گیاه و فرم تولید آن بستگی دارد. در ادامه راهنمای کلی ارائه شده است:
شکل‌های مصرف:
- استخراج‌ها و کپسول‌ها: بسیاری از این گیاهان به صورت استخراج استاندارد شده یا کپسول عرضه میشوند. به عنوان مثال، استخراج Milk Thistle معمولاً استاندارد شده به میزان 70-80% سیلیمارین است.
- چای‌ها: گیاهانی مانند دندانگل (Dandelion) یا چای سبز می‌توانند به صورت چای مصرف شوند.
- پودرها/تینکتورها: برخی گیاهان به صورت پودر یا تینکتورهای مایع موجود هستند که می‌توان آنها را در آب حل کرد یا طبق دستور مصرف کرد.
دستور مصرف:
- خار مریم یا Milk Thistle: معمولاً 200-400 میلی‌گرم از استخراج استاندارد شده در روز، تقسیم شده به دو دوز مصرف میشود.
- عصاره آرتیشو یا Artichoke Extract: معمولاً در دوزهایی بین 320 تا 640 میلی‌گرم در روز مصرف میشود.
- زردچوبه Turmeric/Curcumin: دوز رایج بین 500-1000 میلی‌گرم در روز است که بهتر است همراه با Piperine (ماده موجود در فلفل سیاه) برای افزایش جذب مصرف شود.
- دمنوش قاصدک یا Dandelion Tea: می‌توان 1-2 قاشق چایخوری از ریشه یا برگ خشک دندانگل را در آب داغ دم کرد و 1-2 بار در روز مصرف نمود.
توجه: این‌ها دستورالعمل‌های کلی هستند؛ برای دریافت دستور مصرف دقیق و منطبق با شرایط شخصی خودتان، بهتر است مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه انجام گردد.
مدت زمان مصرف:
ثبات و استمرار در مصرف اهمیت زیادی دارد؛ بیشتر مداخلات گیاهی برای کبد چرب نیازمند چند هفته تا چند ماه مصرف منظم هستند تا اثرات قابل توجهی مشاهده شود.
بهترین قرص گیاهی برای کبد چرب چیست؟
خار مریم یکی از گیاهانی است با خاصیت محافظت کبدی فوق العاده که در عین حال آنتی اکسیدان، ضد التهاب و آنتی توموراست وپراکسیداسیون سلولهای کبدی را نیز مهار می کند، این گیاه باعث تحریک بیوسنتز پروتئین در کبد می شود و به تسریع بازسازی کبد کمک می کند.
خار مریم همچنین به درمان مسمومیتهای کبدی ناشی از الکل یا قارچ و نیزدرمان اختلالات کبدی بعد از هپاتیت و تخریب سلولی در سیروز کبد کمک می کند.
گیاه قاصدک برای کبد چرب
قاصدک نیزگیاه دیگری است که به رفع اختلالات کبد و درمان یرقان و نیز درمان التهاب کیسه صفراکمک می کند و باعث تحریک ترشح صفرا می گردد.
گیاه کنگرفرنگی یا آرتیشو برای کبد چرب
کنگر فرنگی یا آرتیشو آنتی اکسیدان و محافظ کبد است ، باعث مهار بیوسنتز کلسترول و تحریک ترشح صفرا و دفع صفرا می شود و نیز چربی خون را کاهش میدهد.
زردچوبه، زنجبیل و نعنا فلفلی برای درمان کبد چرب
زردچوبه که از دیرباز بعنوان اکسیر و محافظ کبد شناخته شده و آنتی اکسیدان قوی است. باعث تحریک ترشح صفرا شده و پایین آورنده چربی خون است.
مجموعه این اجزا که تاثیر محافظت کبدی آنها بطور استاندارد در همه ی منابع به اثبات رسیده است در فرآورده ای بنام “قرص گیاهی لیوردین کمپلکس” توسط محققین و پژوهشگران مجتمع صنایع دینه ایران با روشهای بسیار پیشرفته در استخراج عصاره هایی با کیفیت، حاوی ماده موثره بالا و در محدوده درمانی متجلی شده و به تقویت تاثیرگذاری این دارو بر درمان کبد چرب و سایر نارساییهای کبدی منجر شده است.
استفاده از زنجبیل و فلفل سیاه در این فرآورده، علاوه بر اینکه آنتی اکسیدان است، به افزایش فراهمی زیستی و جذب مواد موثره کمک می کند و باعث افزایش دفع صفرا شده و به درمان هپاتیت مزمن نیز کمک می کند.
داروی Liverdin Complex با فرمول استثنایی خود در هر قرص حاوی حداقل 180 میلی‌گرم سیلیمارین که همان ماده موثره خارمریم است و عصاره های گل قاصدک (100 میلی گرم)، کنگر فرنگی (50 میلی گرم)، زردچوبه (25 میلی گرم)، زنجبیل (25 میلی گرم) و فلفل سیاه( 5 میلی گرم) می باشد که تاثیر درمانی آن را نسبت به فراورده های مشابه کاملا منحصر به فرد کرده است.
توضیح کامل درباره انواع کبد چرب (گریدهای کبد چرب)
بیماری کبد چرب به میزان تجمع چربی در سلولهای کبد (Hepatocytes) و وجود یا عدم وجود التهاب و فیبروز تقسیم‌بندی میشود. درجه‌بندی معمولاً در دو زمینه انجام میشود: درجه‌بندی استئاتوز (Steatosis) و مرحله‌بندی کبد غیرالکلی (Nonalcoholic Steatohepatitis – NASH : شدیدترین نوع NAFLD).
الف. درجه‌بندی استئاتوز (Fat Accumulation)
این درجه‌بندی بر اساس درصد سلولهای کبدی که دارای چربی هستند، صورت می‌گیرد:
- Grade 0 (Normal):
کمتر از 5% سلولهای کبدی حاوی چربی. - Grade 1 (Mild Steatosis):
حدود 5-33% از سلولهای کبدی دچار تجمع چربی شده‌اند. - Grade 2 (Moderate Steatosis):
حدود 34-66% از سلولهای کبدی دارای چربی هستند. - Grade 3 (Severe Steatosis):
بیش از 66% از سلولهای کبدی چربی دارند.
ب. مرحله‌بندی بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD / NASH)
وقتی کبد چرب با التهاب و آسیب سلولی همراه باشد، به آن NASH گفته میشود. در این موارد، علاوه بر استئاتوز، التهاب و فیبروز نیز ارزیابی میشود (این نوع گرید شایعترین بیماری کبدی در کشورهای پیشرفته محسوب میشود):
- NAFL (Simple Steatosis):
تجمع چربی بدون التهاب قابل توجه یا آسیب به سلولهای کبد. - NASH (Nonalcoholic Steatohepatitis):
شامل استئاتوز، التهاب لوبولار، و بروز تورم یا Ballooning در سلولهای کبدی با یا بدون فیبروز.
فیبروز سپس به مراحل (معمولاً F1 تا F4) تقسیم میشود:
- F1: فیبروز خفیف (فیبروز پورتال یا پریسینوزئال).
- F2: فیبروز متوسط (ترکیبی از فیبروز پورتال و پریسینوزئال).
- F3: فیبروز پل‌زن (فیبروز پلانی که توده‌های فیبروزی بین تراکت‌های پورتال شکل میدهد).
- F4: سیروز (فیبروز پیشرفته با تشکیل ندول).
ملاحظات بالینی:
- تشخیص:
درجه‌بندی کبد چرب معمولاً از طریق روشهای تصویربرداری مانند اولتراسوند، CT یا MRI انجام میشود و در صورت لزوم با بیوپسی کبد تایید میگردد. - پیش‌آگهی و مدیریت:
درجه و مرحله کبد چرب راهنمای مدیریت بالینی است. در موارد استئاتوز خفیف (Grade 1) معمولاً تغییرات سبک زندگی (رژیم غذایی، ورزش، کاهش وزن) کفایت می‌کند، در حالی که موارد متوسط تا شدید (Grades 2-3 یا فیبروز پیشرفته در NASH) ممکن است نیاز به مداخلات دقیق‌تر و نظارت منظم داشته باشند.
کبد به مثابه فیلتر برای بدن عمل می کند؛ پس بيماري كبد چرب بیماری سلولهاي كبد انسان بوده که مانند دیابت، کلسترول بالا، فشار خون و… هر روز افراد بیشتری را درگیر و اخيرا بعلت افزايش ميزان چاقی در جامعه افزايش يافته است. اهميت اين بيماری بخاطر تخريب سلولهاي كبدی است و در صورت عدم تشخيص بموقع و درمان مناسب منجر به بيماري پيشرفته و غير قابل برگشت “سيروز کبدی” میشود.
آمارها نشان میدهد تقریبا نیمی از ایرانی‌ها مبتلا به کبد چرب خواهند شد.
آماری که عجیب و ترسناک بوده و اصلا خوب نیست. البته اگر قدر کبد را که بزرگترین فیلتر بدن است بدانیم و با پرهیز از تغذیه نادرست و استفاده از گیاهان مفید آنرا حمایت کنیم.
1 دیدگاه دربارهٔ «بهترین گیاهان تسویه کننده کبد»
گیاهان برای کبد چرب بصورت استخراج عصاره استاندارد شده، کپسول‌ها، دمنوش و … مصرف میشوند. دوز مصرف بسته به نوع گیاه و نیاز فردی تنظیم میگردد؛ معمولاً باید برای مدت زمان چند هفته تا چند ماه استفاده شوند. مصرف باید تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه صورت گیرد.